 | Bài viết này hiện đang được thành viên Chó Vàng Hài Hước (thảo luận · đóng góp) cho là bài chất lượng kém vì lý do: Nội dung AI tạo |
Bụi mịn PM2.5 là các hạt vật chất lơ lửng trong không khí có đường kính khí động học nhỏ hơn hoặc bằng 2.5 micromet. Do kích thước rất nhỏ, các hạt này có thể xâm nhập sâu vào phổi và đi vào hệ tuần hoàn, gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe con người. Tại Việt Nam, PM2.5 được xem là một trong những tác nhân quan trọng gây suy giảm chất lượng không khí ở các đô thị lớn và nhiều khu vực nông thôn theo mùa.
Nguồn phát sinh
Các nguồn phát thải PM2.5 tại Việt Nam bao gồm:
- Giao thông: Xe máy và ô tô sử dụng động cơ đốt trong, đặc biệt tại các đô thị lớn.
- Hoạt động công nghiệp: Nhiệt điện than, xi măng, luyện kim, sản xuất vật liệu xây dựng.
- Đốt rơm rạ và chất thải nông nghiệp: Xảy ra nhiều tại đồng bằng Bắc Bộ vào mùa thu hoạch.
- Hoạt động xây dựng và đô thị hóa: Bụi từ công trình, vận chuyển vật liệu.
- Ô nhiễm xuyên biên giới: Khói bụi từ cháy rừng, đốt sinh khối trong khu vực Đông Nam Á có thể ảnh hưởng đến Việt Nam tùy điều kiện khí tượng.
Tình trạng theo khu vực
Hà Nội
Hà Nội nhiều năm ghi nhận nồng độ PM2.5 trung bình năm vượt quy chuẩn quốc gia và cao hơn nhiều lần so với khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Tình trạng nghịch nhiệt vào mùa đông làm gia tăng mức độ ô nhiễm.[1]
TP. Hồ Chí Minh
Chất lượng không khí có xu hướng giảm trong những năm gần đây, với PM2.5 tăng mạnh trong các đợt thời tiết khô hoặc ít gió. Mật độ giao thông cao và hoạt động xây dựng là nguồn phát thải chính.[2]
Các vùng khác
- Đồng bằng Bắc Bộ: PM2.5 tăng theo mùa do đốt rơm rạ.
- Miền Trung: Thường có nồng độ thấp hơn nhờ điều kiện khí tượng thuận lợi.
- Tây Nguyên và Nam Bộ: Có thể bị ảnh hưởng bởi cháy rừng theo mùa từ khu vực Đông Nam Á.
Ảnh hưởng đến sức khỏe
PM2.5 được nhiều nghiên cứu xác định có thể gây:
- Viêm phổi, hen phế quản và giảm chức năng phổi
- Bệnh tim mạch, đột quỵ
- Tăng nguy cơ ung thư phổi
- Ảnh hưởng đến thai nhi và trẻ em
- Giảm tuổi thọ trung bình tại các khu vực ô nhiễm nặng
Chính sách và biện pháp quản lý
Chính quyền trung ương và địa phương đã triển khai nhiều biện pháp nhằm kiểm soát PM2.5:
- Xây dựng mạng lưới quan trắc không khí tự động
- Kế hoạch hạn chế xe máy tại Hà Nội vào giai đoạn 2030
- Kiểm soát phát thải từ công trình xây dựng và các nhà máy công nghiệp
- Chương trình giảm đốt rơm rạ và hướng dẫn xử lý phụ phẩm nông nghiệp
- Công bố thông tin chất lượng không khí cho người dân qua hệ thống AQI
So sánh với tiêu chuẩn quốc tế
- WHO khuyến nghị nồng độ PM2.5 trung bình năm không vượt quá 5 µg/m³.
- Quy chuẩn Việt Nam hiện cho phép mức trung bình năm cao hơn chuẩn WHO.
- Các đô thị lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh thường vượt đáng kể tiêu chuẩn khuyến nghị.
Xem thêm
- Ô nhiễm không khí tại Việt Nam
- Chỉ số chất lượng không khí (AQI)
- PM10
Tham khảo
- ^ "who.com". who.com. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 9 năm 2025. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2025.
- ^ "who.com". who.com. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 9 năm 2025. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2025.
- ^ "Air Pollution in Viet Nam – Health topics". World Health Organization. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2025.
- ^ "Viet Nam's heavy air pollution needs stronger action". UNICEF Viet Nam. 2023. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2025.
- ^ Hien, To Thi; Nguyen, Thao (2019). "Current Status of Fine Particulate Matter (PM2.5) in Vietnam's Most Populous City, Ho Chi Minh City" (PDF). Aerosol and Air Quality Research. 19: 2239–2251. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2025.
- ^ Hien, To Thi; Nguyen, Thao (2019). "Current Status of Fine Particulate Matter (PM2.5) in Vietnam's Most Populous City, Ho Chi Minh City" (PDF). Aerosol and Air Quality Research. 19: 2239–2251. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2025.
- ^ …, … (2023). "Health and Economic Benefits of Air Pollution Reductions in Vietnam". International Journal of Public Health. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2025.
{{Chú thích tập san học thuật}}:|last1=có tên số (trợ giúp)