Tống thực lục (chữ Hán: 宋實錄) là bộ thực lục do quan lại nhà Tống biên soạn, ghi chép lịch sử của mười bốn đời vua từ Tống Thái Tổ đến Tống Lý Tông.
Tổng quan
Nguồn tài liệu được sử dụng để biên soạn Tống thực lục phần lớn lấy từ khởi cư chú (ghi chép lời nói, hành động của Hoàng đế), thời chính ký (ghi chép sự kiện chính trị trong ngày), nhật lịch (ghi chép theo ngày) và các văn bản lưu trữ của các cơ quan trung ương và địa phương. Trong đó, nhật lịch là nguồn tư liệu lịch sử trực tiếp và chủ yếu của Tống thực lục.
Ngày nay, Tống thực lục hầu như không còn bản gốc nào lưu truyền, ngoại trừ Thái Tông thực lục còn giữ lại được một phần tư số quyển.[1] Trong số mười bốn bản thực lục của các triều đại, Thái Tổ thực lục đã được biên soạn lại ba lần; Thần Tông thực lục được biên soạn lại sáu lần; Triết Tông thực lục và Huy Tông thực lục đều được biên soạn lại hai lần. Đến thời Lý Tông, thực lục của ba triều Cao Tông, Hiếu Tông và Quang Tông cũng đều được biên soạn lại hai lần."
Nội dung
Thực lục của mười bốn đời vua như sau:
| TT | Danh xưng | Số quyển | Tên vua | Chú thích | |
|---|---|---|---|---|---|
| Tiếng Việt | Tiếng Trung | ||||
| 1 | Thái Tổ thực lục | 太祖實錄 | 50 | Tống Thái Tổ | Lý Phưởng, Hỗ Mông, Lý Mục, Quách Chí, Tống Bạch, Đổng Thuần, Triệu Lân Kỷ cùng nhau biên soạn, Luân phụ trách toàn bộ công việc. Bắt đầu từ việc dựng nghiệp cho đến khi hoàn tất việc an táng, tổng cộng là mười bảy năm. Nay đã thất lạc. |
| Trùng tu Thái Tổ thực lục | 重修太祖實錄 | 50 | Tống Thái Tổ | Tiền Nhược Thủy, Vương Vũ Sính, Lý Tông Ngạc, Lương Hạo, Triệu An Nhân tu sửa và khắc in lại, Lã Đoan, Lý Hãng giám sát việc sửa chữa. Sách hoàn thành vào năm Hàm Bình thứ 2 (999). Nay đã thất lạc. | |
| 2 | Thái Tông thực lục | 太宗實錄 | 80 | Tống Thái Tông | Sài Thành Vụ, Tống Độ, Ngô Thục, Dương Ức biên soạn, Tiền Nhược Thủy giám sát việc tu sửa. Sách hoàn thành vào năm Hàm Bình nguyên niên (998). Nội dung bắt đầu từ khi vua lên ngôi (tức Tống Thái Tông), kết thúc vào tháng Ba năm Đinh Dậu, Chí Đạo thứ 3 (997), tổng cộng hai mươi năm. Hiện còn 20 quyển. |
| 3 | Chân Tông thực lục | 真宗實錄 | 150 | Tống Chân Tông | Lý Duy, Án Thù, Tôn Thích, Tống Thụ, Trần Nghiêu Tá, Vương Cử Chính, Lý Thục cùng biên soạn, Phùng Chủng, Vương Khâm Nhược giám sát việc tu sửa. Sách hoàn thành vào năm Thiên Thánh thứ 2 (1024). Nội dung bắt đầu từ khi vua còn ở phủ đệ, kết thúc vào tháng 2 năm Nhâm Tuất, Càn Hưng nguyên niên (1022), tổng cộng hai mươi sáu năm. Nay đã thất lạc. |
| 4 | Nhân Tông thực lục | 仁宗實錄 | 200 | Tống Nhân Tông | Kỳ Đề Cử, Vương Khuê, Giả Ảm, Phạm Trấn tu sửa, Tống Mẫn Cầu, Lã Hạ Khanh, Hàn Duy kiểm thảo. Giữa niên hiệu Trị Bình, lại được lệnh cùng với Trần Tiến, Trần Dịch biên tu. Nội dung bắt đầu từ khi vua còn ở phủ đệ, kết thúc vào tháng 3 năm Gia Hựu thứ 8 (1063), tổng cộng bốn mươi hai năm. Nay đã thất lạc. |
| 5 | Anh Tông thực lục | 英宗實錄 | 30 | Tống Anh Tông | Tăng Công Lượng đề cử, Lã Công Trứ, Hàn Duy, Vương An Thạch, Ngô Sung tu soạn, Tôn Giác, Tăng Củng, Tiền Tảo kiểm thảo. Sách hoàn thành vào tháng Bảy năm Hi Ninh thứ 2 (1069). Nay đã thất lạc. |
| 6 | Thần Tông thực lục | 神宗實錄 | 200 | Tống Thần Tông | Tăng Bố và những người khác biên soạn. Nội dung bắt đầu từ khi vua còn ở phủ đệ, kết thúc vào tháng 3 năm Nguyên Phong thứ 8 (1085), tổng cộng mười chín năm. Tức là bản "Mặc Bản" (bản gốc viết bằng mực). Nay đã thất lạc. |
| Thần Tông thực lục | 神宗實錄 | 300 | Tống Thần Tông | Đặng Ôn Bá, Lục Điển tu sửa, Lâm Hi, Tăng Triệu kiểm thảo, Thái Xác, Tư Mã Quang, Lã Công Trứ, Lã Đại Phòng đề cử. Sách sửa xong vào năm Nguyên Hựu thứ 6 (1091). Tức là bản "Chu Bản" (bản gốc viết bằng mực son/đỏ). Nay đã thất lạc. | |
| Thần Tông thực lục | 神宗實錄 | 200 | Tống Thần Tông | Thái Chỉ, Lâm Hi tu sửa lại. Tức là bản "Nguyên Phù Bản". Nay đã thất lạc. | |
| Thần Tông thực lục | 神宗實錄 | 200 | Tống Thần Tông | Phạm Xung, Thường Đồng tu sửa lại. Sách hoàn thành vào năm Thiệu Hưng thứ 5 (1135). Tức là bản "Thiệu Hưng Bản". Nay đã thất lạc. | |
| 7 | Triết Tông tiền thực lục | 哲宗前實錄 | 100 | Tống Triết Tông | Thái Kinh biên soạn. Nội dung bắt đầu từ khi vua còn ở phủ đệ chưa lên ngôi, kết thúc vào tháng 12 năm Nguyên Hựu thứ 7 (1092). Nay đã thất lạc. |
| Triết Tông hậu thực lục | 哲宗後實錄 | 94 | Tống Triết Tông | Thái Kinh biên soạn. Bắt đầu từ tháng Giêng năm Thiệu Thánh nguyên niên (1094), kết thúc vào tháng Giêng năm Nguyên Phù thứ 3 (1100), tổng cộng mười ba năm. Nay đã thất lạc. | |
| Trùng tu Triết Tông thực lục | 重修哲宗實錄 | 150 | Tống Triết Tông | Chu Thắng Phi tu sửa lại. Nay đã thất lạc. | |
| 8 | Huy Tông thực lục | 徽宗實錄 | 150 | Tống Huy Tông | Thang Tư Thoái giám sát việc tu sửa. Chiếu lệnh tu sửa vào năm Thiệu Hưng thứ 7 (1137), sách hoàn thành vào năm Thiệu Hưng thứ 28 (1158). Nay đã thất lạc. |
| Huy Tông thực lục | 徽宗實錄 | 200 | Tống Huy Tông | Lý Đào giám sát việc tu sửa. Sách hoàn thành vào năm Thuần Hi thứ 4 (1177), kèm theo 150 quyển Khảo dị (nghiên cứu các điểm khác biệt/dị bản) và 25 quyển Mục lục. Nay đã thất lạc. | |
| 9 | Khâm Tông thực lục | 欽宗實錄 | 40 | Tống Khâm Tông | Hồng Mại biên soạn. Dâng sách lên vào năm Càn Đạo thứ 4 (1168). Nay đã thất lạc. |
| 10 | Cao Tông thực lục | 高宗實錄 | 500 | Tống Cao Tông | Phó Bá Thọ biên soạn 280 quyển đầu, Viên Thuyết Hữu biên soạn 220 quyển sau. Nay đã thất lạc. |
| Cao Tông thực lục | 高宗實錄 | 1000 | Tống Cao Tông | Lý Đào biên soạn. Nay đã thất lạc. | |
| 11 | Hiếu Tông thực lục | 孝宗實錄 | 500 | Tống Hiếu Tông | Phó Bá Thọ biên soạn. Nay đã thất lạc. |
| 12 | Quang Tông thực lục | 光宗實錄 | 100 | Tống Quang Tông | Phó Bá Thọ và Lục Du biên soạn. Nay đã thất lạc. |
| 13 | Ninh Tông thực lục | 寧宗實錄 | 499 | Tống Ninh Tông | Sách hoàn thành vào năm Thuần Hựu thứ 2 (1242). Nay đã thất lạc. |
| 14 | Lý Tông thực lục sơ cảo | 理宗實錄初稿 | 190 | Tống Lý Tông | Cuốn này hiện đã thất lạc. |
Tham khảo
- ^ Phạm Hoàng Quân (2018). Những mảnh sử rời. Nxb. Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. tr. 41. ISBN 9786045872895.
Đọc thêm
- Tạ Quý An, 谢贵安 (2013). 宋實錄研究 [Nghiên cứu về Tống thực lục]. Thượng Hải cổ tịch xuất bản xã.
- Lưu Triệu Hữu, 劉兆祐 (1984). 宋史藝文志史部佚籍考 [Tống sử Nghệ văn chí Sử bộ Dật tịch khảo]. Đài Bắc: Quốc lập Biên dịch Quán Trung Hoa tùng thư Biên thẩm Ủy ban.