Miền Bắc Việt Nam có vị trí cận chí tuyến, thường chịu ảnh hưởng của bão và áp thấp nhiệt đới và các hình thế khác, tập trung nhiều tâm mưa lớn nên khu vực thượng nguồn nước lên nhanh, và tạo ra lũ lớn đổ về vùng đồng bằng trong mùa mưa bão. Các triều đại phong kiến Việt Nam cũng như chính quyền thực dân Pháp trong thời kỳ thịnh trị cũng luôn quan tâm đến việc chăm sóc đê điều tại miền Bắc. Từ sau khi giành độc lập năm 1945, nhà nước Việt Nam đã có nhiều chính sách nâng cấp hệ thống đê điều và xây dựng các thủy điện Sơn La, Hòa Bình, Thác Bà,... nhằm điều tiết lũ.

Trong lịch sử đã có nhiều trận lũ lớn xảy ra ở miền Bắc, đỉnh điểm là năm 1945 và năm 1971 gây thiệt hại nặng nề.

Cuối thế kỷ 18, do chiến tranh loạn lạc, đê điều không được bảo vệ, chăm sóc thường xuyên, nạn vỡ đê vì thế ngày càng trở nên trầm trọng. Dưới thời Nguyễn, từ năm 1803 đến năm 1857, Bắc Kỳ xảy ra 26 đợt lũ, lụt, vỡ đê.^[1]

"Lụt Quý Tỵ", vỡ đê Nhị Hà ở sông Hồng.^[2] Đình Vân Điềm ở Hà Nội bị hư hỏng nặng.^[3] Bài thơ "Lụt năm Bính Ngọ" của Trần Tế Xương có câu: "Con thuyền Quý Tỵ nhớ năm xưa"; có thành ngữ "Lụt Quý Tỵ".

Đêm 28 ngày 29/9/1905 bão Cantabria đổ bộ vào Nam Định (nay là Ninh Bình) gây mưa lớn và ngập lụt nghiêm trọng. L'Avenir du Tonkin mô tả, ngày 29 tháng 9 Hà Nội mưa 102,2 mm, "đê Kim Bảng bị vỡ", "hầu hết các ngôi nhà chìm trong biển nước", "nước đã tràn vào tất cả các cánh đồng lúa và cây lúa đã thối rữa trên mặt đất". Vỡ đê sông Hồng. Nguyễn Khuyến có bài thơ "Vịnh nước lụt" để nói về trận lụt này, so sánh với trận lụt năm 1893: "Tỵ trước Tỵ này chục lẻ ba/ Thuận dòng nước cũ lại bao la/ Bóng thuyền thấp thoáng dờn trên vách/ Tiếng sóng long bong vỗ trước nhà/ Bắc bậc người còn chờ chúa đến/ Đóng bè ta phải rước vua ra/ Sửa sang việc nước cho yên ổn/ Trời đã sinh ra ắt có ta".^[4] Ngoài ra ông còn có bài thơ "Nước lụt Hà Nam" “Quai Mễ Thanh Liêm đã lở rồi/ Vùng ta thôi cũng lụt mà thôi/ Gạo dăm ba bát cơ còn kém/ Thuế một vài nguyên dáng vẫn đòi. Mùa màng thất bát, nhiều người chết đói.^[5] Vụ mùa tháng 10 tại Bắc Kỳ bị xem là "coi như mất trắng", hệ quả là giá gạo "tăng gấp đôi" so với trước khi có bão lụt. Lũ muộn trên sông Hồng trong đợt mưa bão này có đỉnh lên đến 10,36m vào ngày 4 tháng 10 năm 1905 tại trạm Hà Nội. Mức độ thiệt hại về lúa mùa do bão lụt tại các địa phương phổ biến 35–55%. Giao thông từ Hà Nội đi Nam Định, vốn đã gián đoạn từ tháng 8, tiếp tục gián đoạn đến đầu tháng 11 năm 1905. Điều này được cho là hệ quả của việc trước đó ba tháng 6, 7, 8 "mưa ở vùng châu thổ không đủ cho mùa màng".^[1][6][7][8]

Tháng 8, trên hệ thống sông Hồng, Thái Bình, xảy ra lũ lớn cả miền núi, trung du và đồng bằng, gây vỡ đê ngập lụt trên diện rộng ở đồng bằng Bắc Bộ. Ngày 9/8/1913, khi lũ tại Hà Nội là 11,35 m đã vỡ đê sông Hồng, đoạn ở tỉnh Vĩnh Phúc trên 2 đoạn phía tả ngạn tại Nhật Chiên, Cẩm Viên và Hải Bối, Yên Hoa thuộc Phúc Yên; vỡ đê Phu Chu thuộc tỉnh Thái Bình. Ngày 14/8, khi lũ Hà Nội xuống mức 10,69 m vẫn vỡ đê Lương Cổ, tả ngạn sông Đáy thuộc tỉnh Hà Nam. Ngày 17/8, vỡ đê Phương Độ, Sơn Tây phía hữu ngạn sông Hồng khi mực nước Hà Nội là 11,11m. Ngày 18/8, vỡ đê Nghĩa Lộ phía hữu ngạn thuộc tỉnh Hà Nam, khi mực nước Hà Nội 11,03 m. Ngày 19/8, vỡ đê Quang Thừa, Lỗ Xá sông Đáy phía hữu ngạn thuộc tỉnh Hà Nam, khi mực nước Hà Nội 10,99m. Nước lũ làm ngập gần hết tỉnh Vĩnh Phúc (cũ), một phần Hà Tây, Nam Định, Hà Nam, Thái Bình và Bắc Ninh. Tổng diện tích lúa bị ngập là 307.670 ha, trong đó mất trắng 118.640 ha. Lụt đã gây tổn thất nhiều tài sản và nhà cửa, hầu hết các đường giao thông 1A, 2, 3, 10, 11A, 13A, 18; đường sắt Hà Nội - Hải Phòng bị ngập đoạn gần thị xã Hải Dương.^[9]

Tháng 8/1915, đê bị vỡ liên tiếp 42 chỗ với tổng chiều dài 4180 m (từ 11 - 20/7/1915 khi mực nước Hà Nội dao động từ 11,55 - 11,64m). Đỉnh lũ hoàn nguyên tại Hà Nội là 12,92m. Những nơi vỡ chính như: Xâm Dương, Xâm Thị đê hữu sông Hồng thuộc tỉnh Hà Đông. Các chỗ vỡ khác như Lục Cảnh, Hoàng Xá, Trung Hà tỉnh Phúc Yên; Phi Liệt, Thủy Mạo tỉnh Bắc Ninh. Đê tả sông Hồng, vỡ ở: Mễ Chân tỉnh Hưng Yên; Gia Quất, Gia Thượng, Phú Tòng, Yên Viên, Đông Thụ, Danh Nam tỉnh Bắc Ninh và một số chỗ khác trên sông Phó Đáy, Đuống và sông Đáy,...

Lũ làm ngập lụt toàn bộ các tỉnh hữu ngạn sông Hồng như Hà Nội, Hà Đông, Hà Nam, Nam Định và phía tả ngạn: toàn bộ tỉnh Bắc Ninh, một phần tỉnh Vĩnh Phúc và vùng Bắc Hưng Hải ở phía bắc đường quốc lộ 5. Lụt đã uy hiếp Hà Nội, Hà Đông và Nam Định. Đường xe điện Hà Nội- Hà Đông phải ngừng chạy. Nhà máy dệt Nam Định phải ngừng hoạt động. Các đường Quốc lộ 1, 2, 3, 5, 6, 11A và các đường liên tỉnh đều bị ngừng trệ. Diện tích đất canh tác bị ngập lên tới 325.000 ha, trong đó mất trắng 221.000 ha lúa.^[9]

Ngày 29/7, khi mực nước Hà Nội lên tới 11,93 m thì vỡ đê tả ngạn sông Hồng vùng Gia Quất, Ái Mộ, Gia Lâm tỉnh Bắc Ninh; vỡ đê hữu ngạn sông Luộc tại Hạ Lao, Văn Quán tỉnh Thái Bình; vỡ đê tả ngạn sông Luộc tại Bô Dương, tỉnh Hải Dương. Tổng diện tích đất canh tác bị ngập lụt do vỡ đê khoảng 100.000 ha.^[9]

Lũ to với mực nước thực đo tại Hà Nội là 12,68 m và mực nước hoàn nguyên là 14,05 m. Ngày 16/8, khi mực nước Hà Nội lên tới mức 11,45 m thì đê phía hữu ngạn sông Thao bị vỡ ở khu vực huyện Lâm Thao. Đến 13/9, hầu hết các tuyến đê sông Đà, Thao, Lô, Hồng, Phó Đáy, Đáy, Đuống, Cầu, Thái Bình và đê sông Hoá đều bị vỡ. Tổng cộng có 52 chỗ vỡ, gây ngập lụt 11 tỉnh, không kể các tỉnh trung du và miền núi. Tổng diện tích đất canh tác bị ngập lụt là 312.000ha. Hàng triệu dân vùng đồng bằng bị ảnh hưởng trực tiếp của ngập lụt. Thiệt hại tương đương với 14,3 triệu tấn thóc.^[9]

Tháng 8, Bắc Bộ chịu ảnh hưởng liên tiếp của 2 cơn bão, số 3 đổ bộ vào Quảng Ninh hồi 22h ngày 7/8/1968 và bão số 4 vào Văn Lý, Nam Định ngày 14/8/1968. Mưa bình quân lưu vực sông Hồng là 278 mm. Mưa tại Sa Pa là 533 mm, Yên Bái 544 mm. Lũ đặc biệt lớn, kéo dài nhiều ngày trên báo động 3 xảy ra ở sông Hồng và Thái Bình. Đỉnh lũ tại Hà Nội là 12,23 m, vượt báo động 3 là 0,73 m, duy trì trên báo động 3 trong 4 ngày. Mưa, lũ đặc biệt lớn kết hợp với nước biển dâng do gió bão và mưa lớn nội đồng đã uy hiếp nghiêm trọng hệ thống đê sông ở đồng bằng và đê biển: đê bối hữu ngạn sông Thao bị vỡ nhiều đoạn, nặng nhất là đoạn Vực Trường phía trên Phú Thọ 1 km và tràn, vỡ nhiều chỗ vùng Tam Nông, Thanh Thủy dưới Phú Thọ; ngày 14/8, tràn, vỡ đê tả ngạn sông Hồng thuộc huyện Yên Lãng, Yên Lạc, Vĩnh Tường; 1h ngày 16, vỡ đê bối Khuyến Lương, Thanh Trì, Hà Nội. Trên hệ thống đê Thái Bình: ngày 13,14/8, nhiều đoạn đê bối, đê địa phương bị tràn vỡ như đoạn Thanh Hà, Chi Nhị, Lai Nguyễn, Cao Đức, Ba Xã, Ba Tổng, Chí Linh, Phú Lương và Yên Dũng; ngày 15, vỡ đê Nam Đồng tỉnh Hải Dương, Tân Biển tỉnh Bắc Giang. Mưa, lũ lụt lớn trên sông Hồng và Thái Bình đã gây thiệt hại rất nghiêm trọng. Tổng diện tích úng lụt ở đồng bằng Bắc Bộ là 214,854 ha lúa.^[9]

Từ ngày 6 - 17/8: mưa lớn từ 400 – 500 mm ở thượng nguồn sông Đà, sông Hồng, sông Lô. Trên sông Hồng - Thái Bình xảy ra lũ rất lớn, trên mức báo động 3. Mực nước đỉnh lũ tại Hà Nội là 13,22 m (13 giờ ngày 18 tháng 8) vượt báo động 3 là 1,72m, thời gian duy trì trên báo động 3 tới 10 ngày. Đỉnh lũ tại Phả Lại là 6,48m ngày 20 tháng 8, vượt báo động 3 là 0,98 m, thời gian duy trì mức lũ trên báo động 3 là 11 ngày. Xảy ra vỡ đê bối, phân lũ sông Đáy và diện ngập lụt. Khi mực nước Hà Nội lên 13,1 m, đã mở cống Vân Cốc phân lũ vào sông Đáy, lưu lượng ban đầu là 600 mét khối trên giây lưu lượng phân lũ lớn nhất đạt 1700 mét khối trên giây. Lũ lớn đã làm tràn vỡ hầu hết các đê bối hạ lưu sông Thao, Hồng và Thái Bình. Lúc 13h ngày 14, vỡ đê bối Cự Khối, Tàm Xá phía đê tả, dưới Hà Nội; lúc 1h ngày 16, vỡ đê bối Thanh Trì; lúc 2h ngày 18, vỡ đê bối Văn Giang, Hưng Yên; lúc 17h ngày 17, vỡ đê Châu Cầu gần cửa ra sông Đuống. Vỡ đê bối kết hợp với mưa lớn nội đồng làm tổng diện tích ngập lũ và úng ở đồng bằng Bắc Bộ lên đến 95.782 ha, trong đó Hà Nội 12.170 ha, Hà Tây và Hòa Bình 19.912 ha, Hải Dương và Hưng Yên 32.260 ha và Nam Hà 31.440 ha.^[9] Chủ tịch Hồ Chí Minh trước khi mất cũng đã quan tâm đến tình hình mưa lũ miền Bắc khi hỏi: "Nước sông Hồng đã xuống chưa?".^[10]

Mưa lớn nhiều ngày, nước trên các triền sông dâng rất cao. Áp lực nước tăng nhanh, gây nguy cơ vỡ đê. Lụt khắp miền Bắc Việt Nam. Đây là trận lụt thuộc loại lớn nhất thế kỷ 20.^[9]

Từ cuối tháng 9 đến đầu tháng 10 năm 1978, Bắc Bộ xảy ra trận lũ lụt nghiêm trọng trên nhiều sông. Bắc Bộ chịu tác động của không khí lạnh và hoàn lưu các xoáy thuận (tàn dư bão số 8 đổ bộ vào Huế sáng ngày 20/9 sau sang Lào, Thái Lan; bão số 9 Kit đổ bộ Bình Trị Thiên ngày 26 tháng 9). Đã gây ra một trận lũ lụt lớn.

Lũ sông Hoàng Long rất lớn, đỉnh lũ sông Đáy đoạn Phủ Lý-Ninh Bình đều trên báo động 3, tại Phủ Lý là 4,44m (ngày 24 tháng 9), cao hơn đỉnh lũ năm 1971 khi có phân lũ sông Đáy, tại Bến Đế là 5,42m (ngày 22 tháng 9) cao hơn báo động 3 và 5 ngày. Mưa lớn, mức kỷ lục năm 1978 là 318 mm. Đê hữu sông Hoàng Long bị tràn vỡ 5 đoạn: ở làng Sui, làng Môi, Đồi 94, Đập Lạc Khoái, Văn Trình với tổng chiều dài 565m, sâu từ 1,3 - 1,8 m. Đê tả Hoàng Long bị vỡ đoạn Đầm Cút, dài 240 m, sâu 1,2 m. Lụt, úng gây thiệt hại nghiêm trọng tại Hà Sơn Bình, Hà Nội, đặc biệt là Hà Nam Ninh: 21 xã bị ngập lụt; 3 người chết, 50.000 người phải sơ tán khỏi vùng ngập sâu; ngập và hư hại 13.000 ngôi nhà,.... Tổng diện tích ngập lụt úng là 96.000ha, trong đó lúa bị mất trắng là 48.000ha.^[9]

Ít ngày sau do ảnh hưởng trực tiếp của bão số 10 (Lola) đổ bộ vào Tiên Yên, Quảng Ninh rạng sáng 3 tháng 10 sau đó di chuyển theo hướng tây qua các tỉnh Bắc Giang, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Phú Thọ,...; mưa xuất hiện từ 100 đến 200mm ở hầu hết vùng núi, trung du, phía bắc đồng bằng Bắc Bộ. Tâm mưa lớn từ 200¸500mm thuộc lưu vực sông Công và sông Phó Đáy. Riêng ngày 4/10, mưa tại Kỳ Phú 496mm, Đại Từ 439mm, Phổ Yên 249mm, Quảng Cư 352mm, Phúc Yên 262mm,... Tổng lượng mưa cả đợt từ ngày 2 đến 5 tháng 10, bình quân trên lưu vực sông Công là 480mm, sông Phó Đáy 300mm. Lũ lên, xuất hiện trận lũ lịch sử trong tháng 10 trên các sông con ở phía bắc đồng bằng Bắc Bộ: Trên sông Công, lũ lịch sử, lũ quét ở Đại Từ, lũ làm đổi dòng các suối; đập tràn hồ Núi Cốc cũng bị sạt lở và vỡ, gây thiệt hại rất lớn về người và của ở huyện Đại Từ. Nhiều nhà cửa, cầu cống và hoa màu ở vùng Đại Từ bị quét sạch, diện tích lúa bị ngập trôi là 318ha. Trên sông Phó Đáy, xuất hiện lũ lịch sử. Đỉnh lũ tại Quảng Cư đến 31,61m vào ngày 4 tháng 10, cao hơn đỉnh lũ 1971 là 0,35m. Do lũ lớn, kéo dài gây ngập lụt nghiêm trọng ở hai ven bờ sông và ngập úng vùng hạ lưu sông Phó Đáy thuộc huyện Tam Đảo, Mê Linh, Vĩnh Lạc. Diện tích lúa bị ngập lụt là 60.000 ha, trong đó 3.000ha bị mất trắng.^[9]

Hình ảnh trận lụt năm 1978 cũng được cho là cảm hứng để một sinh viên (hoặc kỹ sư) xây dựng sáng tác bài thơ "Chị tôi", đến những năm 1980 được nhạc sĩ Trần Tiến phổ nhạc thành bài hát cùng tên rất nổi tiếng.

Từ 13 đến 28 tháng 7 năm 1986, ảnh hưởng của tàn dư bão số 2 (Peggy), bão số 3 (Không tên), dải hội tụ nhiệt đới và cao áp Thái Bình Dương đã gây mưa nhiều ngày tại miền Bắc. Lũ đặc biệt lớn đã gây sạt lở, tràn, vỡ nhiều đê bối, đê địa phương thuộc các tỉnh thành như Vĩnh Phú, Hà Sơn Bình, Hà Nội, Hà Bắc, Hải Hưng, Hà Nam Ninh... Mưa, lũ gây thiệt hại nhiều cho các tỉnh miền núi và trung du như: Hà Tuyên, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Cao Bằng, Lai Châu, Quảng Ninh, Vĩnh Phú và Hà Sơn Bình. Hàng chục ngàn hecta lúa và hoa màu bị ngập và mất trắng. Nhiều đoạn đường quốc lộ bị ngập, sạt lở và trôi đá. Nhiều hồ chứa, đập đất địa phương bị tràn, vỡ do lũ cao. Lũ lụt làm chết 121 người; sập, trôi 491 nhà; ngập 12.571 nhà.^[9]

Ảnh hưởng của các cơn bão số 6 (Harry) và số 7 (Joel) đổ bộ vào Quảng Ninh, số 8 (Luke) yếu thành vùng thấp ở vùng biển Thanh Hóa, Nghệ An đã gây ra một đợt mưa lũ kéo dài ở Bắc Bộ vào cuối tháng 8 và đầu tháng 9 năm 1994. Ba đợt mưa lớn từ 28 đến 31 tháng 8, 5 đến 8 tháng 9 và 13 đến 16 tháng 9 với lượng mưa lớn từ 100-350mm/đợt, có điểm mưa cao hơn (đợt giữa tháng 9).^[11]

Một trận lũ đã xảy ra trên sông Hồng, Thái Bình và lũ lớn trên các sông khác. Mực nước sông Hồng tại Hưng Yên, lên đến 5,65m ngày 1 tháng 9, cao hơn báo động 1; tại Phả Lại lên đến 4,73m tối ngày 31 và cao hơn báo động 2. Do lũ sông Bùi, sông Tích, mực nước tại Ba Thá trên sông Đáy lên đến 6,00m, tại Phủ Lý lên đến 4,41m ngày 1 tháng 9 và vượt báo động 3 0,31m và cao hơn mức nước 1971 - năm có phân lũ qua đập Đáy, là 39 cm. Mực nước ở Hưng Thi trên sông Hoàng Long lên đến 13,46m ngày 30, tại Bến Đế lên đến 4,09m ngày 31, vượt báo động 3 là 9 cm. Trong khi đó, thuỷ triều vịnh Bắc bộ đang ở giai đoạn triều cường. Do mưa lớn, cường độ lớn trong đồng với lũ trên hệ thống sông Hồng, Thái Bình, Đáy (sông Bùi, sông Tích, sông Nhuệ, sông Hoàng Long có lũ lớn) lại gặp triều cường nên đã gây úng lụt nghiêm trọng ở các tỉnh Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hà Tây, Hà Nam, Ninh Bình, Hải Dương, Hưng Yên,... Nội thành Hà Nội nhiều nơi ngập sâu 0,5m-1,0m, thậm chí trên 1,0m trong nhiều ngày. Ngập úng lụt làm các đường liên xã, liên huyện, liên tỉnh bị hư hại nặng, nhiều đoạn đường quốc lộ số I cũng bị hư hại. Nhiều kênh mương, đê, kè, cống và các hồ chứa nhỏ, mương phai cũng bị hư hỏng nặng. Thiệt hại do đợt mưa úng lụt này ở đồng bằng Bắc bộ lên tới hàng trăm tỉ đồng.^[9]

Tháng 7 và 8/1996, miền Bắc chịu sự đổ bộ trực tiếp của bão Frankie số 2, Niki số 4 và ATNĐ ngày 14/8 đã gây ra mưa nhiều, đặc biệt là đợt mưa từ 11-24/8 do ATNĐ và bão số 4 Niki đã gây ra lụt ở miền Bắc, nước sông dâng cao nhiều ngày, nước ứ đọng trong nội thành gây ngập lụt ở nhiều điểm.^[12] Lũ đặc biệt lớn xảy ra ở hạ lưu sông Hồng, Thái Bình và Hoàng Long. Đỉnh lũ thực đo tại Hà Nội là 12,43m (hoàn nguyên là 13,30m) lúc 19 giờ ngày 21, trên báo động 3 là 0,93m, duy trì cấp báo động trong 6 ngày; tại Phả Lại là 6,52m lúc 7 giờ ngày 22 tháng 8, vượt báo động 3 là 11,02m, duy trì mức báo động 3 trong 7 ngày; tại Bến Đế là 4,79m sáng 16 tháng 8, trên báo động 3 là 0.79m. Bão số 4 đổ bộ vào Thanh Hoá, Ninh Bình gây nước biển dâng thêm 1¸2m: tại cửa Ba Lạt ngày 23 tháng 8 dâng cao thêm 1 đến 1,2m; tại Đông Xuyên, dâng thêm khoảng 2,0m. Nước dâng đã cản trở tiêu thoát lũ sông Hồng, Thái Bình ở sườn lũ xuống. Lũ đặc biệt lớn kéo dài nhiều ngày trên mức báo động 3 đã uy hiếp nghiêm trọng toàn bộ hệ thống đê đồng bằng Bắc Bộ, hầu hết các đê bối, đê địa phương thuộc Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Tây, Hà Nội, Bắc Giang, Bắc Ninh, Ninh Bình đều bị tràn hoặc vỡ. Đặc biệt, vỡ đê sông Gùa làm ngập 6 xã huyện Nam Thanh, Hải Dương; phá đê Đức Long sông Hoàng Long tối ngày 15 tháng 8 làm ngập 2 xã; tràn đập Lạc Khoái sông Hoàng Long sáng ngày 16. Lũ đặc biệt lớn, nước dâng, áp thấp nhiệt đới và bão số 4 làm chết và mất tích 61 người, bị thương 161 người; nhà, trường học, bệnh xá, bệnh viện đổ là 7465 cái; hư hại, ngập trên 172.876 cái; lúa và hoa màu bị ngập, hư hại 104.504 ha; thiệt hại lớn về công trình thủy lợi, giao thông, năng lượng,...^[13]

Mưa lớn nhiều ngày trong khoảng tháng 8, làm lũ lên nhanh. Đêm 18 tháng 8, mức lũ hạ lưu sông Hồng và sông Thái Bình đã đạt đỉnh. Tại Hà Nội là 12,01 m, trên báo động 3 0,51m; tại Hưng Yên là 7,66 m, trên báo động 3 là 56 cm; tại Triều Dương là 6,57 m, trên báo động 3 là 47 cm; tại Nam Định là 4,48 m, trên báo động 3 là 8 cm; tại Phả Lại là 5,72 m, trên báo động 3 là 22 cm; tại Lục Nam là 5,59 m; tại Đáp Cầu là 5,7 m; tại Phủ Lạng Thương hay Bến Bình đều dưới báo động 3 từ 5 đến 21 cm. Hệ thống cống thoát đang cải tạo dở dang nên càng không thoát nước nổi, gây ngập úng trong nội thành suốt nhiều ngày liên tục. Nhiều sự cố đê kè xuất hiện tại miền Bắc. Đây là năm có lũ báo động 3 gần nhất trên sông Hồng tại Hà Nội tính đến năm 2025.^[14]

Ngập trên diện rộng, rất sâu do mưa liên tục với cường độ lớn từ đêm 30/10/2008 trở đi. Tổng lượng mưa trong thời gian từ đêm 30 tháng 10 đến chiều 3 tháng 11 ở các tỉnh Bắc Bộ phổ biến từ 100 đến 500 mm, cá biệt có nơi gần 1.000 mm. Ðây là đợt mưa lớn, hiếm thấy cả về diện rộng và cường độ ở khu vực đồng bằng, trung du Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ khi thời tiết ở Bắc Bộ đã bước vào mùa khô hanh, một số công trình thủy nông bắt đầu tổ chức bảo dưỡng thiết bị, chuẩn bị tổng kết công tác mùa mưa lũ 2008. Trận mưa lịch sử đã làm nhiều khu vực tại các tỉnh, thành phố Hà Nội, Hòa Bình, Hưng Yên, Hà Nam, Ninh Bình ngập chìm nhiều ngày trong nước, bởi phải hứng chịu một lượng mưa lớn, phổ biến từ 400 đến 600 mm, nhiều nơi hơn 600 mm, như Thanh Oai 988 mm, Hà Ðông 830 mm, Chương Mỹ 727 mm, Vân Ðình 721 mm, nội thành Hà Nội 545 mm. Ðây cũng là trận mưa lớn nhất sau 35 năm trên địa bàn Hà Nội (cũ) và sau 48 năm trên địa bàn tỉnh Hà Tây trước đây.^[15]

Trước đó vào giữa tháng 8, miền Bắc cũng xảy ra một trận mưa lũ lớn do ảnh hưởng của bão số 4 (Kammuri) và áp thấp nhiệt đới đều đổ bộ vào Quảng Ninh chỉ trong 5 ngày (7-12 tháng 8). Mưa to, lũ lớn ở các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, làm 153 người chết, thiệt hại về vật chất lên tới 2.193 tỷ đồng.^[15] Sông Chảy đoạn qua trạm Thủy văn Long Phúc (Bảo Yên, Lào Cai) có đỉnh lũ lên đến 76,47m vào ngày 9 tháng 8, được cho là ngang tòa nhà gần 30 tầng; lũ trên sông Hồng, sông Chảy được coi là đặc biệt lớn trong 40 năm qua. Mực nước trên sông Hồng tại Lào Cai chỉ kém 0,16 m là bằng lũ lịch sử năm 1968.^[16]

Đợt mưa lũ xảy ra với diện hẹp, tâm điểm tại tỉnh Quảng Ninh. Tổng lượng mưa đo được tại một số điểm ở Quảng Ninh từ ngày 23-29/7 đã vượt quá 1.500 mm. Theo đánh giá, đây là trận mưa lớn nhất trong vòng 55 năm qua, phá vỡ hàng loạt kỷ lục.^[17]

Ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới vào Hà Tĩnh, Quảng Bình ngày 10 tháng 10 đã gây ra một đợt mưa lũ lịch sử tại khu vực Nam đồng bằng Bắc Bộ, buộc thủy điện Hòa Bình mở 8 cửa xả đáy. Lũ trên các sông 7 tỉnh miền Bắc, Bắc Trung Bộ (Yên Bái, Hòa Bình, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh) lên nhanh; tại sông Hoàng Long ở Ninh Bình nước lũ dâng lên ở mức kỷ lục mới là 5,53m (năm 1985 là 5,24m).^[18] Tổng cộng có 100 người thiệt mạng và thiệt hại hơn 13 nghìn tỷ ₫ (572 triệu USD).^[19][20] Tuy nhiên đây cũng là lũ lụt ở diện hẹp khi lũ tại một số sông khác trên hệ thống sông Hồng và Thái Bình không quá cao.

Đầu tháng 9 năm 2024, miền Bắc Việt Nam đã xảy ra lũ lụt trên diện rộng do ảnh hưởng của bão số 3. Cơn bão này được đánh giá đây là "mạnh nhất trong 30 năm qua" trên Biển Đông và trong 70 năm qua trên đất liền, với nhiều đặc điểm "chưa từng có tiền lệ" gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Ngày 17 tháng 9, thống kê sơ bộ cho thấy đã có 329 người thiệt mạng và mất tích, khoảng 1.929 người bị thương; khoảng 234.700 căn nhà, 1.500 trường học và nhiều công trình hạ tầng bị sập đổ, hư hại cùng 726 sự cố đê điều đã xảy ra. Ngày 18 tháng 9 năm 2024, tổng thiệt hại về tài sản do bão số 3 gây ra được thống kê ước tính sơ bộ trên 50.000 tỉ đồng.^[21]

Ảnh hưởng của các cơn bão Ragasa, Bualoi, Matmo đã gây ra đợt mưa lũ nhiều ngày tại khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ từ 25 tháng 9 đến 16 tháng 10, đặc biệt ngày 7 tháng 10 ghi nhận mưa kỷ lục tại một số trạm ở Thái Nguyên, Bắc Ninh. Đỉnh lũ trên thượng nguồn sông Thái Bình (sông Cầu, sông Thương) đã ghi nhận mức lịch sử mới. Vào ngày 8 tháng 10, lũ trên sông Cầu tại trạm Gia Bảy lên 29,9 m, trên mức lịch sử do bão Yagi năm 2024 là 1,09 m. Cùng ngày, lũ trên sông Thương tại Hữu Lũng (Lạng Sơn) đã đạt đỉnh là 24,31 m lúc 14 giờ, vượt 1,77 m so với lũ lịch sử năm 1986 (22,54 m). Ngày 9 tháng 10, lũ sông Thương tại Phủ Lạng Thương và Phúc Lộc Phương cũng thiết lập kỷ lục lịch sử. Đỉnh lũ ghi nhận trên sông Thương tại Phủ Lạng Thương là 7,6 m, vượt lũ lịch sử năm 1986; trên sông Cầu tại Chã lên đến 12,02 m, vượt lũ lịch sử năm 1971 1 m và tại Phúc Lộc Phương là 9,98 m, vượt lũ lịch sử năm 2024. Đỉnh lũ trên sông Thương tại Cầu Sơn đạt 18,37 m, trên lũ lịch sử năm 2008 là 0,95 m. Thiệt hại nghiêm trọng tại các tỉnh Bắc Bộ, riêng tỉnh Thái Nguyên thiệt hại 12.600 tỷ đồng.^[22][23]

• Các trận lũ lớn ở Miền Trung Việt Nam
• Các trận lũ lớn ở Miền Nam Việt Nam

Các tư liệu liên quan:

• Trận lụt đồng bằng sông Hồng 1971
• Nhìn từ cơn "đại hồng thủy" năm 1971
• Vài nhận xét về công tác thủy lợi và trận lụt 1978
• Những trận lũ, lụt điển hình ở Hệ thống sông Cả (Nghệ An - Hà Tĩnh) Lưu trữ ngày 5 tháng 1 năm 2009 tại Wayback Machine
• Các trận lũ lụt, ngập úng điển hình ở đồng bằng Bắc Bộ Lưu trữ ngày 10 tháng 12 năm 2008 tại Wayback Machine
• Lũ lụt ở Đồng bằng Sông Cửu Long ngày xưa và ngày nay
• Lũ lớn^{[liên kết hỏng]}
• Tìm hiểu lũ lụt ở Đồng bằng sông Cửu Long^{[liên kết hỏng]}
• Lũ sông Hồng cao nhất trong 22 năm Lưu trữ ngày 23 tháng 12 năm 2008 tại Wayback Machine
• Nguyên Nhân Lũ Lụt Lớn ở Miền Trung