Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. Mời bạn giúp hoàn thiện bài viết này bằng cách bổ sung chú thích tới các nguồn đáng tin cậy. Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ. (May 2017) (Tìm hiểu cách thức và thời điểm xóa thông báo này)

Anti-Ballistic Missile Treaty

Vụ phóng tên lửa Nike Zeus của quân đội Hoa Kỳ, loại tên lưa chống đạn đạo đầu tiên được thử nghiệm rộng rãi
Loại hiệp ước	Hiệp ước song phương
Ngày kí	26 tháng 5 năm 1972 (1972-05-26)
Nơi kí	Moscow, Russian SFSR, USSR
Ngày hết hiệu lực	2002 (Mỹ rút khỏi hiệp ước)
Bên kí	Richard Nixon Leonid Brezhnev
Bên tham gia	Hoa Kỳ  Liên Xô
Người phê duyệt	Thượng viện Hoa Kỳ Xô viết Tối cao Liên Xô
Anti-Ballistic Missile Treaty tại Wikisource

Hiệp ước Chống tên lửa đạn đạo, (tiếng Anh: Anti-Ballistic Missile Treaty, viết tắt ABM hay ABMT), là một hiệp ước kiểm soát vũ khí ký năm 1972 giữa Hoa Kỳ và Liên Xô, nhằm hạn chế các hệ thống chống tên lửa đạn đạo (ABM) dùng để bảo vệ khu vực trước tên lửa đạn đạo chiến lược, loại phương tiện mang đầu đạn hạt nhân. Mục tiêu của hiệp ước là giảm áp lực buộc các bên phải chế tạo thêm vũ khí hạt nhân để duy trì thế răn đe.^[1] Theo các điều khoản, mỗi bên chỉ được phép có hai tổ hợp ABM: một bảo vệ thủ đô và một bảo vệ một cụm hầm phóng ICBM. Mỗi tổ hợp bị giới hạn 100 tên lửa ABM và bệ phóng tương ứng, hai radar mảng pha, cùng 18 radar cỡ nhỏ cho cảnh giới sớm.^[2](tr115) Hiệp ước cũng nghiêm cấm các tên lửa chống đạn đạo không cố định và không đặt trên mặt đất.

Năm 1974, mức trần được hạ xuống còn một tổ hợp ABM duy nhất. Liên Xô chọn triển khai hệ thống[A-35 xung quanh Moskva; Hoa Kỳ chọn cụm Safeguard bảo vệ các bãi ICBM của Không đoàn 20 (Twentieth Air Force), nhưng hệ thống này chỉ vận hành trong một năm (1974–1975).

Một phụ lục hiệp ước năm 1997 cho phép “phòng thủ tên lửa chiến trường”, dùng ABM chống tên lửa đạn đạo chiến thuật, với điều kiện không thử nghiệm đối mục tiêu có tốc độ quá 5 km/s (điển hình giai đoạn cuối của ICBM). Cũng trong năm 1997, năm năm sau khi Liên Xô tan rã, các cựu nước cộng hòa Belarus, Kazakhstan, Nga và Ukraina được xác lập là các quốc gia kế thừa trong khuôn khổ hiệp ước, với một hệ thống ABM được phép giữa họ.

Hiệp ước ký năm 1972 và có hiệu lực trong 30 năm tiếp theo.^[3] Viện dẫn nguy cơ bị “tống tiền hạt nhân” từ các quốc gia bất trị, Hoa Kỳ dưới thời chính quyền George W. Bush đơn phương rút khỏi hiệp ước vào tháng 6 năm 2002, dẫn tới việc chấm dứt hiệu lực. Về phòng thủ ICBM, Hoa Kỳ sau đó vận hành hệ thống Ground-Based Midcourse Defense đặt tại Alaska và California, cùng hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo Aegis trên biển. Nga duy trì hệ thống A-135 quanh Moskva và đã phát triển S-500.

Hiệp ước ABM đặc biệt quan trọng đối với sự ổn định chiến lược toàn cầu, ra đời vào thời điểm khi cuộc chạy đua vũ trang đã lên tới đỉnh điểm, khi kho vũ khí hạt nhân đã lên tới con số khó tin hàng chục nghìn đầu đạn, hiệp ước ABM có thể coi là hòn đá tảng duy trì sự cân bằng hạt nhân giữa hai siêu cường Liên Xô - Mỹ, từ đó mà hình thành thế ổn định chiến lược toàn cầu, đặt nền móng cho việc cắt giảm kho vũ khí hạt nhân sau này.

Ra đời năm 1972, đóng được vai trò chính là nhờ điểm mấu chốt trong Hiệp ước ABM mà cựu Tổng Bí thư đảng Cộng sản Liên Xô Breznev và cựu Tổng thống Mỹ Nixon long trọng ký kết tại Moskva năm 1972 quy định hạn chế quy mô các hệ thống chống tên lửa đạn đạo. Trong khi không đề cập đến thực trạng kho vũ khí hạt nhân của đôi bên, hiệp ước ABM tập trung vào việc giới hạn hệ thống chống tên lửa, chỉ cho phép Liên Xô và Mỹ triển khai một hệ thống phòng thủ với không quá 100 tên lửa đánh chặn xung quanh thủ đô Moskva và Washington D.C.. Với số lượng hạn chế như vậy, mặc dù Liên Xô và Mỹ không ngừng tăng cường kho vũ khí hạt nhân của mình, nhưng trên thực tế thực chất không bên nào có khả năng chống trả các cuộc tấn công hạt nhân của đối phương. Điểm yếu không thể khắc phục đó đã buộc cả hai bên phải kiềm chế, bởi bất cứ hành động thiếu thận trọng nào trong việc sử dụng vũ khí hạt nhân sẽ đồng nghĩa với việc tự sát.

Hiệp ước ABM còn quy định Liên Xô và Mỹ không được nghiên cứu, thử nghiệm các hệ thống chống tên lửa mới ngoài những gì đã có, từ đó mà giảm tối thiểu sức ép chạy đua vũ trang do nguy cơ xuất hiện những hệ thống chống tên lửa mới có khả năng vô hiệu hóa tiềm năng hạt nhân của đối phương.

• Tên lửa
• Tên lửa đạn đạo
• Tên lửa chống tên lửa đạn đạo

Wikisource tiếng Việt có toàn văn tác phẩm về:

Anti-Ballistic Missile Treaty

• US Announcement of withdrawal (2001)
• Global Security Institute Lưu trữ ngày 29 tháng 5 năm 2007 tại Wayback Machine