| Kiến ba khoang | |
|---|---|
 Kiến ba khoang | |
| Phân loại khoa học | |
| Giới (regnum) | Animalia |
| Ngành (phylum) | Arthropoda |
| Lớp (class) | Insecta |
| Bộ (ordo) | Coleoptera |
| Họ (familia) | Staphylinidae |
| Phân họ (subfamilia) | Paederinae |
| Tông (tribus) | Paederini |
| Chi (genus) | Paederus Fabricius, 1775[1] |
| Loài (species) | P. fuscipes |
| Danh pháp hai phần | |
| Paederus fuscipes Curtis, 1826 | |
Kiến ba khoang có tên khoa học là Paederus fuscipes,[2] thuộc họ Staphilinidae (cánh cụt), bộ Cánh cứng. Loài côn trùng này có thân mình thon, dài như hạt thóc (dài 1–1,2 cm, ngang 2–3 mm), có hai màu đỏ và đen. Về mặt khoa học thì kiến ba khoang không thuộc họ kiến, nhưng vì nhìn giống con kiến nên người ta hay gọi với nhiều tên gọi khác nhau như kiến hoang, kiến kim, kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt, kiến cong...[3]
Kiến ba khoang không đốt hay cắn, nhưng trong dịch cơ thể của nó có chứa pederin, một loại chất độc gây rộp, phỏng da, và Paederus dermatitis, một loại viêm da khi bị côn trùng đốt.[4] Đây là một loài côn trùng ăn thịt côn trùng khác, chuyên săn rầy trên đồng ruộng.[5][liên kết hỏng]
Khi bị kiến ba khoang bám trên da, không nên dùng tay giết mà khuyến cáo chỉ nên thổi nó đi. Khi bị giết, dịch trong cơ thể kiến ba khoang sẽ gây rộp, phỏng da.[6]
Viêm da tiếp xúc do tác nhân chính là pederin, gây ra các triệu chứng đỏ da, phồng rộp, mụn nước, mụn bỏng, đau rát, để lâu tiến tới loét da, nhiễm trùng. Hầu hết các trường hợp là bị nhẹ, nêu biết cách xử trí sớm thì thương tổn sẽ được giới hạn. Nếu không may trở nặng, cần đưa người bệnh tới các bệnh viện để cấp cứu, có thể cần tới kháng độc, corticoid, kháng sinh...[7]
Chú thích
- ^ "Paederus Fabricius 1775". Fauna Europaea. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 7 năm 2015. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2011.
- ^ Đại Dương; Ngọc Thụ (ngày 11 tháng 9 năm 2012). "Nọc độc kiến ba khoang mạnh gấp 15 lần rắn hổ mang". Dân trí. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 11 năm 2012. Truy cập ngày 6 tháng 5 năm 2025.
- ^ PGS. TS. Lê Thành Đồng, ThS. Đoàn Bình Minh (ngày 28 tháng 12 năm 2015). "Kiến ba khoang". Viện Sốt Rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Thành phố Hồ Chí Minh.
- ^ Borroni, G.; Brazzelli, V.; Rosso, R.; Pavan, M. (tháng 10 năm 1991). "Paederus fuscipes dermatitis. A histopathological study". The American Journal of Dermatopathology. Quyển 13 số 5. tr. 467–474. doi:10.1097/00000372-199110000-00007. ISSN 0193-1091. PMID 1951984.
- ^ [liên kết hỏng] Paederus fuscipes [Col.: Staphylinidae]: A predator of rice fields in west Malaysia - Springer
- ^ "Tác hại của kiến ba khoang đối với con người". Cục Y tế Dự phòng. ngày 9 tháng 11 năm 2016. Truy cập ngày 19 tháng 12 năm 2024.
- ^ "Các biện pháp phòng tránh kiến ba khoang". Bệnh Viện Nhi Đồng Thành Phố. ngày 11 tháng 1 năm 2021. Truy cập ngày 19 tháng 12 năm 2024.
