Nguyễn Văn Lục
Chức vụ
Trưởng Ban Cán sự Đảng tỉnh Bắc Giang
Nhiệm kỳ	Tháng 7, 1941 – Tháng 12, 1941
Tiền nhiệm	Trần Quốc Tuân
Kế nhiệm	Ngô Thế Sơn
Vị trí	Việt Nam
Thông tin cá nhân
Sinh	1913 Bảo Đài, Bắc Ninh
Dân tộc	Việt
Đảng chính trị	Đảng Cộng sản Việt Nam

Nguyễn Văn Lục (1913–?), bí danh Vạn, tức Nguyễn Văn Vạn^[1], là một nhà hoạt động cách mạng và quân nhân Việt Nam.

Nguyễn Văn Lục sinh năm 1913 ở thôn Đại Từ, xã Thép Thượng, tổng Chu Điện, phủ Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang, nay là xã Bảo Đài, tỉnh Bắc Ninh (trước 2025 là xã Bảo Đài, huyện Lục Nam).^[2] Anh trai ông là Nguyễn Văn Kiểm, Đảng viên Việt Nam Quốc dân Đảng từng tham gia khởi nghĩa Yên Bái, bị kết án tù 5 năm. Trong thời gian ở tù, ông Kiểm chịu ảnh hưởng của các Đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương nên dần ngả theo khuynh hướng vô sản, đến khi ra tù (1936) về quê lại tiếp tục vận động em trai Nguyễn Văn Lục và anh họ Nguyễn Văn Phú.^[3]

Khoảng 1936–1937, Nguyễn Văn Lục thường xuyên liên hệ với các Đảng viên cộng sản cùng các cơ sở Đảng ở ấp Tam Sơn (Tân Dĩnh, Lạng Giang) và Phủ Lạng Thương.^[4] Ngày 1 tháng 5 năm 1938, ông là thành viên đoàn đại biểu Bắc Giang tham gia một mít tinh ở khu Đấu Xảo (Hà Nội).^[3] Giữa năm 1938, Bí thư Xứ ủy Bắc Kỳ Hoàng Quốc Việt về nhà ông ở thôn Đại Từ để vận động, xây dựng cơ sở ở khu vực Bắc Ninh–Bắc Giang.^[2] Cuối 1938, Chi bộ Phủ Lạng Thương được thành lập do Vương Văn Trà làm Bí thư, thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo phong trào toàn tỉnh.^[5] Chi bộ mở rộng lên tới mười hai Đảng viên, trong đó có Nguyễn Văn Lục.^[6]

Từ 1938 đến 1940, ông tiếp tục phát triển cơ sở ở quê nhà Đại Từ dưới sự lãnh đạo của Lê Hoàng, Kỳ Vân, Trần Quốc Tuân.^[3] Cuối năm 1940, ông kết nạp Nguyễn Văn Kiểm và Nguyễn Văn Phú vào Đảng, thành lập Chi bộ Đại Từ do bản thân làm Bí thư, tiến hành các hoạt động tuyên truyền, rải truyền đơn, dán áp phích cũng như vận động ủng hộ các cuộc khởi nghĩa chống Nhật.^[6][7]

Tháng 1 năm 1941, cơ quan in ấn của Trung ương Đảng đặt ở nhà ông bị lộ, hai anh em ông bị bắt giữ.^[1] Nguyễn Văn Kiểm bị phán án tù, còn ông được tha và thoát ly để hoạt động, Chi bộ Đại Từ tan rã.^[8] Tháng 6, Trưởng Ban cán sự tỉnh Bắc Giang Trần Quốc Tuân bị bắt, Xứ ủy chỉ định Nguyễn Văn Lục phụ trách Ban Cán sự tỉnh.^[9] Cuối năm 1942 đầu 1943, ông được rút về làm Ủy viên Xứ ủy Bắc Kỳ, Bí thư Liên tỉnh C (tức Khu C gồm các tỉnh Thái Bình, Nam Đinh, Hà Nam, Ninh Bình).^[1] Cuối năm 1943, ông về Lục Nam hoạt động nhưng bị mất liên lạc.^[3] Ngày 17 tháng 7 năm 1945, ông cùng Lê Bá Ước chỉ huy lực lượng tự vệ chặn đánh quân Nhật ở Cầu Lồ, tạo điều kiện để các đơn vị vũ trang đánh chiếm phủ lỵ Lục Ngạn. Tri phủ Vũ Phạm Phổ ra hàng, chính quyền cách mạng được thành lập do Lê Bá Hợi làm Chủ tịch.^[6][10]

Tháng 4 năm 1946, ông là Trưởng Ty công an tỉnh Bắc Giang.^[1] Tháng 6 năm 1948, ông được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bắc Giang khóa I.^[11] Tháng 10 năm 1949, ông được điều về Liên khu Việt Bắc làm Bí thư Hội Nông dân Cứu quốc, Bí thư Đảng đoàn Nông vận Liên khu.^[1]

Năm 1951, ông được điều vào quân đội. Năm 1953, ông là Chính trị viên thuộc Ban Vận tải tiền phương. Năm 1955, Cục Quản lý xe–máy thuộc Tổng cục Hậu cần được thành lập, ông lần lượt giữ các chức vụ Phó Cục trưởng, Chính ủy, Cục trưởng, quân hàm Đại tá.^[1]

Tên của ông được đặt cho một con đường ở thị trấn Đồi Ngô (huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang), nay là xã Lục Nam, tỉnh Bắc Ninh.^[12]

Năm 2016, nhà bia kỷ niệm thuộc Khu di tích nơi thành lập Chi bộ đầu tiên của huyện Lục Nam (Chi bộ Đại Từ) được khánh thành.^[6][13]

• Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Lục Nam (2009). Lịch sử Đảng bộ huyện Lục Nam (1930-1975). Bắc Giang: Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 8 năm 2025.
• Đinh Xuân Lâm; Nguyễn Đình Bưu (2001). Địa chí Bắc Giang từ điển. Bắc Giang.{{Chú thích sách}}: Quản lý CS1: địa điểm thiếu nhà xuất bản (liên kết)
• Nguyễn Quang Ân; Ngô Văn Trụ (2005). Địa chí Bắc Giang, Lịch sử và văn hóa. Hà Nội: Sở Văn hóa Thông tin tỉnh Bắc Giang.
• Thành ủy; Ủy ban nhân dân thành phố Bắc Giang (2005). Địa chí thành phố Bắc Giang. Hà Nội: Ban Tuyên giáo Thành ủy Bắc Giang.
• Tỉnh ủy Bắc Giang (2003). Lịch sử Đảng bộ tỉnh Bắc Giang, Tập 1 (1926-1975). Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.