Olympiad Cờ vua là một giải đấu cờ vua đồng đội mà các đội tham dự đến từ khắp thế giới. Sự kiện này được tổ chức 2 năm một lần bởi FIDE. FIDE cũng chọn nước chủ nhà cho từng năm.

Tên gọi "Olympiad cờ vua" (tiếng Anh: Chess Olympiad) cho giải vô địch đồng đội của FIDE có nguồn gốc lịch sử và hàm ý rằng không có mối liên hệ nào với Thế vận hội Olympic.

Olympiad đầu tiên là không chính thức. Nỗ lực để cờ vua trở thành một môn thể thao trong Thế vận hội Mùa hè 1924 tại Paris đã thất bại do có sự phân biệt giữa kỳ thủ nghiệp dư và kỳ thủ chuyên nghiệp^[1]

Do đó, khi Thế vận hội Mùa hè 1924 diễn ra ở Paris, Olympiad Cờ vua 1924 (không chính thức) đầu tiên cũng diễn ra tại Paris. FIDE được thành lập vào Chủ nhật, ngày 20 tháng 7, năm 1924, ngày bế mạc của Olympiad Cờ vua 1924 (không chính thức) lần thứ nhất.^[2] FIDE tổ chức kỳ Olympiad chính thức đầu tiên năm 1927 tại London.^[1] Olympiad được tổ chức định kì nhưng bị gián đoạn bởi Chiến tranh Thế giới II. Từ 1950, các kỳ Olympiad được tổ chức 2 năm một lần.^[1]

Sự phát triển của Olympiad Cờ vua

Cờ vua được công nhận là một môn thể thao bởi Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC);^[3] đến tháng 6 năm 1999, FIDE được công nhận là Liên đoàn Thể thao Quốc tế^[3][4][5][6] Là một thành viên của IOC, FIDE tuân thủ tuyệt đối theo nhưng quy định, bao gồm, việc kiểm tra doping^{[7][8][9][10]} Điều này đã gây nên một sự tranh cãi trong giới chuyên môn cờ vua. Viễn cảnh cờ vua trở thành một môn thể thao thi đấu chính thức của Olympic vẫn là chưa rõ ràng. Vì thế, Olympiad Cờ vua không liên quan gì đến Olympic.

Mỗi thành viên của FIDE có thể tham gia một đội để thi đấu Olympiad.^[1] Mỗi đội gồm 5 kỳ thủ, 4 kỳ thủ chính thức và 1 dự bị (trước Olympiad Cờ vua 2008 tại Dresden, có 2 kỳ thủ dự bị)^[11].^[1] Ban đầu mỗi đội đấu vòng tròn với các đội khác. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều đội tham gia giải đấu nên điều này là không khả thi.^[1] Ban đầu, các đội được xếp hạng hạt giống sẽ thi đấu trước. Nhưng điều này có một số mặt hạn chế và đến năm 1976, hệ Thụy Sĩ được áp dụng.^[1]

Cúp cho đội giành chiến thắng là Cúp Hamilton-Russell,^[1] được nhà tài phiệt Frederick Hamilton-Russel đề nghị như một giải thưởng cho Olympiad Cờ vua thứ nhất tại London 1927. Cúp được giữ bởi đội chiến thắng cho đến giải đấu lần sau, khi nó được giao lại cho nhà vô địch mới. Cúp cho đôi nữ chiến thắng Olympiad Cờ vua Nữ là Cúp Vera-Menchik.

Olympiad Cờ vua thứ 39 được tổ chức tại Khanty-Mansiysk, Nga. Olympiad Cờ vua thứ 40 được tổ chức tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ và Olympiad Cờ vua thứ 41 sẽ được tổ chức ở Tromsø, Na Uy.

Năm	Sự kiện	Chủ nhà	Huy chương vàng (Số điểm)	Huy chương bạc (Số điểm)	Huy chương đồng (Số điểm)
1924	Olympiad Cờ vua thứ 1 (không chính thức) Giải đấu cá nhân	Paris, Pháp	Tiệp Khắc 31	Hungary 30	Thụy Sĩ 29
1926	Olympiad Cờ vua thứ 2 (không chính thức) Giải đấu đồng đội	Budapest, Hungary	Hungary 9	Vương quốc Nam Tư 8	Romania 5
1927	Olympiad Cờ vua thứ 1	Luân Đôn, Liên hiệp Anh	Hungary 40	Đan Mạch 38½	Anh 36½
1928	Olympiad Cờ vua thứ 2	The Hague, Hà Lan	Hungary	Hoa Kỳ 39½	Ba Lan 37
1930	Olympiad Cờ vua thứ 3	Hamburg, Đức	Ba Lan 48½	Hungary 47	Đức 44½
1931	Olympiad Cờ vua thứ 4	Prague, Tiệp Khắc	Hoa Kỳ 48	Ba Lan 47	Tiệp Khắc 46½
1933	Olympiad Cờ vua thứ 5	Folkestone, Liên hiệp Anh	Hoa Kỳ 39	Tiệp Khắc 37½	Thụy Điển 34
1935	Olympiad Cờ vua thứ 6	Warsaw, Ba Lan	Hoa Kỳ 54	Thụy Điển 52½	Ba Lan 52
1936	Olympiad Cờ vua thứ 3 (không chính thức) Olympiad Cờ vua không do FIDE tổ chức	Munich, Đức	Hungary 110½	Ba Lan 108	Đức 106½
1937	Olympiad Cờ vua thứ 7	Stockholm, Thụy Điển	Hoa Kỳ 54½	Hungary 48½	Ba Lan 47
1939	Olympiad Cờ vua thứ 8	Buenos Aires, Argentina	Đức 36	Ba Lan 35½	Estonia 33½
1950	Olympiad Cờ vua thứ 9	Dubrovnik, Nam Tư	Nam Tư 45½	Argentina 43½	Tây Đức 40½
1952	Olympiad Cờ vua thứ 10	Helsinki, Phần Lan	Liên Xô 21	Argentina 19½	Nam Tư 19
1954	Olympiad Cờ vua thứ 11	Amsterdam, Hà Lan	Liên Xô 34	Argentina 27	Nam Tư 26½
1956	Olympiad Cờ vua thứ 12	Moscow, Liên Xô	Liên Xô 31	Nam Tư 26½	Hungary 26½
1958	Olympiad Cờ vua thứ 13	Munich, Tây Đức	Liên Xô 34½	Nam Tư 29	Argentina 25½
1960	Olympiad Cờ vua thứ 14	Leipzig, Đông Đức	Liên Xô 34	Hoa Kỳ 29	Nam Tư 27
1962	Olympiad Cờ vua thứ 15	Varna, Bulgaria	Liên Xô 31½	Nam Tư 28	Argentina 26
1964	Olympiad Cờ vua thứ 16	Tel Aviv, Israel	Liên Xô 36½	Nam Tư 32	Tây Đức 30½
1966	Olympiad Cờ vua thứ 17	La Habana, Cuba	Liên Xô 39½	Hoa Kỳ 34½	Hungary 33½
1968	Olympiad Cờ vua thứ 18	Lugano, Thụy Sĩ	Liên Xô 39½	Nam Tư 31	Bulgaria 30
1970	Olympiad Cờ vua thứ 19	Siegen, Tây Đức	Liên Xô 27½	Hungary 26½	Nam Tư 26
1972	Olympiad Cờ vua thứ 20	Skopje, Nam Tư	Liên Xô 42	Hungary 40½	Nam Tư 38
1974	Olympiad Cờ vua thứ 21	Nice, Pháp	Liên Xô 46	Nam Tư 37½	Hoa Kỳ 36½
1976	Olympiad Cờ vua thứ 22 *	Haifa, Israel	Hoa Kỳ 37	Hà Lan 36½	Anh 35½
1978	Olympiad Cờ vua thứ 23	Buenos Aires, Argentina	Hungary 37	Liên Xô 36	Hoa Kỳ 35
1980	Olympiad Cờ vua thứ 24	Valletta, Malta	Liên Xô 39	Hungary 39	Hoa Kỳ 35
1982	Olympiad Cờ vua thứ 25	Lucerne, Thụy Sĩ	Liên Xô 42½	Tiệp Khắc 36	Hoa Kỳ 35
1984	Olympiad Cờ vua thứ 26	Thessaloniki, Hy Lạp	Liên Xô 41	Anh 37	Hoa Kỳ 35
1986	Olympiad Cờ vua thứ 27	Dubai, UAE	Liên Xô 40	Anh 39	Hoa Kỳ 38
1988	Olympiad Cờ vua thứ 28	Thessaloniki, Hy Lạp	Liên Xô 40½	Anh 34½	Hà Lan 34½
1990	Olympiad Cờ vua thứ 29	Novi Sad, Nam Tư	Liên Xô 39	Hoa Kỳ 35½	Anh 35½
1992	Olympiad Cờ vua thứ 30	Manila, Philippines	Nga 39	Uzbekistan 35	Armenia 34½
1994	Olympiad Cờ vua thứ 31	Moscow, Nga	Nga 37½	Bosnia và Herzegovina 35	Nga "B" 34½
1996	Olympiad Cờ vua thứ 32	Yerevan, Armenia	Nga 38½	Ukraine 35	Hoa Kỳ 34
1998	Olympiad Cờ vua thứ 33	Elista, Nga	Nga 35½	Hoa Kỳ 34½	Ukraine 32½
2000	Olympiad Cờ vua thứ 34	Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ	Nga 38	Đức 37	Ukraine 35½
2002	Olympiad Cờ vua thứ 35	Bled, Slovenia	Nga 38½	Hungary 37½	Armenia 35
2004	Olympiad Cờ vua thứ 36	Calviá, Tây Ban Nha	Ukraine 39½	Nga 36½	Armenia 36½
2006	Olympiad Cờ vua thứ 37	Turin, Ý	Armenia 36	Trung Quốc 34	Hoa Kỳ 33
2008	Olympiad Cờ vua thứ 38	Dresden, Đức	Armenia 19	Israel 18	Hoa Kỳ 17
2010	Olympiad Cờ vua thứ 39	Khanty-Mansiysk, Nga	Ukraine 19	Nga 18	Israel 17
2012	Olympiad Cờ vua thứ 40	Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ	Armenia 19	Nga 19	Ukraine 18
2014	Olympiad Cờ vua thứ 41	Tromsø, Na Uy	Trung Quốc 19	Hungary 17	Ấn Độ 17
2016	Olympiad Cờ vua thứ 42	Baku, Azerbaijan	Hoa Kỳ 20	Ukraine 20	Nga 18

* Năm 1976, Liên Xô và các nước Xã hội chủ nghĩa không tham gia vì lý do chính trị.

Tính tổng số huy chương mà mỗi đội giành được qua tất cả các kỳ Olympiad.

#	Quốc gia	Vàng	Bạc	Đồng	Tổng
1	Liên Xô	18	1	0	19
2	Nga	6	3	1	10
3	Hoa Kỳ	5	5	9	19
4	Hungary	3	6	2	11
5	Armenia	3	0	3	6
6	Ukraina	2	1	3	6
7	Nam Tư	1	6	5	12
8	Ba Lan	1	2	3	6
9	Đức*	1	1	3	5
10	Trung Quốc	1	0	0	1
11	Anh	0	3	3	6
12	Argentina	0	3	2	5
13	Tiệp Khắc	0	2	1	3
14	Hà Lan	0	1	1	2
14	Thụy Điển	0	1	1	2
14	Israel	0	1	1	2
17	Bosna và Hercegovina	0	1	0	1
17	Đan Mạch	0	1	0	1
17	Uzbekistan	0	1	0	1
20	Bulgaria	0	0	1	1
20	Estonia	0	0	1	1

• Tính cả Đông Đức và Tây Đức.

Các kết quả cá nhân xuất sắc nhất:

#	Kỳ thủ	Quốc gia	Olymp.	Trận	Thắng	Hòa	Thua	%	Huy chương
1	Petrosian, TigranTigran Petrosian	Liên Xô	10	129	78	50	1	81.4	6 - 0 - 0
2	Tal, MikhailMikhail Tal	Liên Xô	8	101	65	34	2	81.2	5 - 2 - 0
3	Karpov, AnatolyAnatoly Karpov	Liên Xô	6	68	43	23	2	80.1	3 - 2 - 0
4	Kashdan, IsaacIsaac Kashdan	Hoa Kỳ	5	79	52	22	5	79.7	2 - 1 - 2
5	Smyslov, VassilyVassily Smyslov	Liên Xô	9	113	69	42	2	79.6	4 - 2 - 2
6	Bronstein, DavidDavid Bronstein	Liên Xô	4	49	30	18	1	79.6	3 - 1 - 0
7	Kasparov, GarryGarry Kasparov	Liên Xô (1)	8	82	50	29	3	78.7	7 - 2 - 2
8	Alekhine, AlexanderAlexander Alekhine	Pháp	5	72	43	27	2	78.5	2 - 2 - 0
9	Matulović, MilanMilan Matulović	Nam Tư	6	78	46	28	4	76.9	1 - 2 - 0
10	Keres, PaulPaul Keres	Liên Xô (2)	10	141	85	44	12	75.9	5 - 1 - 1
11	Geller, EfimEfim Geller	Liên Xô	7	76	46	23	7	75.6	3 - 3 - 0
12	Tarjan, JamesJames Tarjan	Hoa Kỳ	5	51	32	13	6	75.5	2 - 1 - 0
13	Fischer, BobbyBobby Fischer	Hoa Kỳ	4	65	40	18	7	75.4	0 - 2 - 1
14	Botvinnik, MikhailMikhail Botvinnik	Liên Xô	6	73	39	31	3	74.7	2 - 1 - 2
15	Flohr, SaloSalo Flohr	Tiệp Khắc	7	82	46	28	8	73.2	2 - 1 - 1

CHÚ Ý:

• Chỉ những kỳ thủ tham dự Olympiad ít nhất 4 lần mới được tính trong danh sách này.
• Chỉ tính huy chương cá nhân của các kỳ thủ, theo thứ tự vàng - bạc - đồng.
• (1) Kasparov tham dự 4 kỳ Olympiad đầu cho Liên Xô, còn lại cho Nga. 4 huy chương vàng là do có hiệu suất thi đấu (lần đầu được giới thiệu ở Thessaloniki 1984) cao nhất, 3 huy chương vàng còn lại là do số điểm giành được nhiều nhất tại bàn 1.
• (2) Keres tham dự 3 kỳ Olympiad đầu cho Estonia, còn lại cho Liên Xô.

• Giải Vô địch Cờ vua Đồng Đội châu Âu
• Liên Xô và Phần còn lại của thế giới
• Olympiad Cờ vua Nữ
• Giải Vô địch Cờ vua Thế giới
• Đại hội Thể thao Trí tuệ Thế giới (World Mind Sports Games)
• Tổ chức Thể thao Trí tuệ (Mind Sports Organization)

• Trang web chính thức của FIDE:
  • FIDE Handbook: Chess Olympiads
  • FIDE Handbook: Children`s Olympiads
• Dữ liêu trên OlimpBase:
  • Men's results summary
  • Women's results summary
  • Children's Chess Olympiad and results
• Olympiads Data and Trivia from Bill Wall Lưu trữ 2012-10-25 tại Wayback Machine
• Chess Olympiad 2010 details Lưu trữ 2020-09-17 tại Wayback Machine