Yên Mạc
Xã
Xã Yên Mạc
Đặc sản nem chua Yên Mạc Đền Ấp Lãng ở cửa Thần Phù
Hành chính
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Đồng bằng sông Hồng
Tỉnh	Ninh Bình
Trụ sở UBND	Xóm 3 Đông Sơn
Địa lý
Tọa độ: 20°6′15″B 106°0′50″Đ / 20,10417°B 106,01389°Đ / 20.10417; 106.01389
Yên Mạc Vị trí xã Yên Mạc trên bản đồ Việt Nam
Diện tích	20,60 km²[1]
Dân số (31/12/2024)
Tổng cộng	22.524 người[1]
Mật độ	1.093 người/km²
Khác
Mã hành chính	14743[2]
Website	yenmac.ninhbinh.gov.vn
x t s

Yên Mạc là một xã thuộc tỉnh Ninh Bình, Việt Nam.

Xã Yên Mạc có vị trí địa lý:

• Phía đông giáp xã Yên Mô
• Phía tây giáp xã Đồng Thái
• Phía nam giáp xã Nga An, tỉnh Thanh Hóa
• Phía bắc giáp xã Lai Thành và xã Yên Từ.

Xã Yên Mạc có diện tích 20,60 km², dân số năm 2024 là 22.524 người,^[1] mật độ dân số đạt 1.093 người/km².

Xã Yên Mạc được chia thành 4 thôn: Đông Đoài, Hảo Nho, Nhân Phẩm, Phù Sa và 34 xóm: 1, 1 Đông Sơn, 1 Đông Yên, 1 Hồng Phong, 1 Hồng Thắng, 1 Ngọc Lâm, 1 Tây Sơn, 2, 2 Đông Sơn, 2 Đông Yên, 2 Hồng Phong, 2 Hồng Thắng, 2 Ngọc Lâm, 2 Tây Sơn, 3, 3 Đông Sơn, 3 Hồng Phong, 3 Hồng Thắng, 3 Tây Sơn, 4, 4 Đông Sơn, 4 Hồng Thắng, 5A, 5B, 5 Hồng Thắng, 6, 7 Đông, 7 Tây, 8A, 8B, 9, 10, Lão, Lộc.

Thời Nguyễn, xã Yên Mạc được gọi là tổng Yên Mô với 12 làng.

Năm 1945, thành lập 3 xã: Yên Đồng, Yên Mạc, Yên Thái thuộc huyện Yên Mô.

Năm 1955, chia xã Yên Mạc thuộc huyện Yên Mô thành xã Yên Mạc và xã Yên Mỹ.

Ngày 27 tháng 12 năm 1975, Quốc hội ban hành Nghị quyết^[3] về việc thành lập tỉnh Hà Nam Ninh trên cơ sở tỉnh Nam Hà và tỉnh Ninh Bình.

Ngày 23 tháng 2 năm 1977, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Phủ Thủ tướng ban hành Quyết định số 617-VP18^[4] về việc:

• Sáp nhập thôn Hưng Hiền của xã Yên Phú thuộc huyện Yên Mô vào xóm Trại Lão của xã Yên Thành vào xã Yên Mỹ.
• Sáp nhập xóm Đông Thôn của xã Yên Thái thuộc huyện Yên Mô vào xã Yên Lâm.

Ngày 27 tháng 4 năm 1977, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 125-CP^[5] về việc thành lập huyện Tam Điệp thuộc tỉnh Hà Nam Ninh trên cơ sở huyện Yên Mô và một phần của huyện Yên Khánh.

Ngày 17 tháng 12 năm 1982, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 200-HĐBT^[6] về việc thành lập thị xã Tam Điệp thuộc tỉnh Hà Nam Ninh trên cơ sở một phần của huyện Tam Điệp.

Ngày 26 tháng 12 năm 1991, Quốc hội ban hành Nghị quyết^[7] về việc chia tỉnh Hà Nam Ninh thành tỉnh Nam Hà và tỉnh Ninh Bình.

Ngày 4 tháng 7 năm 1994, Chính phủ ban hành Nghị định số 59-CP^[8] về việc:

• Sáp nhập thôn Đông Thôn của xã Yên Lâm thuộc huyện Tam Điệp vào xã Yên Thái.
  • Xã Yên Thái có 788,17 ha diện tích tự nhiên và 5.465 nhân khẩu.
  • Xã Yên Lâm có 814,93 ha diện tích tự nhiên và 7.770 nhân khẩu.
• Thành lập huyện Yên Khánh thuộc tỉnh Ninh Bình trên cơ sở một phần của huyện Kim Sơn và một phần của huyện Tam Điệp.
• Đổi tên phần còn lại của huyện Tam Điệp thành huyện Yên Mô.

Ngày 6 tháng 11 năm 1996, Quốc hội ban hành Nghị quyết^[9] về việc chia tỉnh Nam Hà thành tỉnh Hà Nam và tỉnh Nam Định.

Ngày 4 tháng 8 năm 2000, Chính phủ ban hành Nghị định số 29/2000/NĐ-CP^[10] về việc thành lập xã Yên Hưng thuộc huyện Yên Mô trên cơ sở 344,73 ha diện tích tự nhiên và 4.437 nhân khẩu của xã Yên Mỹ.

Sau khi điều chỉnh địa giới hành chính, xã Yên Mỹ có 474,03 ha diện tích tự nhiên và 5.906 nhân khẩu.

Tính đến ngày 31/12/2024:

• Xã Yên Lâm có 4 thôn: Đông Đoài, Hảo Nho, Nhân Phẩm, Phù Sa và 4 xóm: 1 Đông Yên, 1 Ngọc Lâm, 2 Đông Yên, 2 Ngọc Lâm.
• Xã Yên Mạc có 15 xóm: 1 Đông Sơn, 1 Hồng Phong, 1 Hồng Thắng, 1 Tây Sơn, 2 Đông Sơn, 2 Hồng Phong, 2 Hồng Thắng, 2 Tây Sơn, 3 Đông Sơn, 3 Hồng Phong, 3 Hồng Thắng, 3 Tây Sơn, 4 Đông Sơn, 4 Hồng Thắng, 5 Hồng Thắng.
• Xã Yên Mỹ có 15 xóm: 1, 2, 3, 4, 5A, 5B, 6, 7 Đông, 7 Tây, 8A, 8B, 9, 10, Lão, Lộc.

Ngày 12 tháng 6 năm 2025, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 202/2025/QH15^[11] về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 12 tháng 6 năm 2025). Theo đó, sáp nhập tỉnh Hà Nam và tỉnh Nam Định vào tỉnh Ninh Bình.

Ngày 16 tháng 6 năm 2025:

• Quốc hội ban hành Nghị quyết số 203/2025/QH15^[12] về việc Sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Theo đó, kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước từ ngày 1 tháng 7 năm 2025.
• Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 1674/NQ-UBTVQH15^[13] về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Ninh Bình năm 2025 (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 16 tháng 6 năm 2025). Theo đó, thành lập xã Yên Mạc thuộc tỉnh Ninh Bình trên cơ sở toàn bộ 7,84 km² diện tích tự nhiên, quy mô dân số là 8.827 người của xã Yên Lâm; toàn bộ 8,00 km² diện tích tự nhiên, quy mô dân số là 8.079 người của xã Yên Mạc và toàn bộ 4,76 km² diện tích tự nhiên, quy mô dân số là 5.618 người của xã Yên Mỹ thuộc huyện Yên Mô.

Xã Yên Mạc có 20,60 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số là 22.524 người.^[1]

Tháng 8 năm 2025, HĐND xã Yên Mạc ban hành Nghị quyết^[14] về việc:

• Chuyển thôn Đông Đoài thuộc xã Yên Lâm thành thôn Đông Đoài thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển thôn Hảo Nho thuộc xã Yên Lâm thành thôn Hảo Nho thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển thôn Nhân Phẩm thuộc xã Yên Lâm thành thôn Nhân Phẩm thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển thôn Phù Sa thuộc xã Yên Lâm thành thôn Phù Sa thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển xóm 1 Đông Yên thuộc xã Yên Lâm thành xóm 1 Đông Yên thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển xóm 1 Ngọc Lâm thuộc xã Yên Lâm thành xóm 1 Ngọc Lâm thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển xóm 2 Đông Yên thuộc xã Yên Lâm thành xóm 2 Đông Yên thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển xóm 2 Ngọc Lâm thuộc xã Yên Lâm thành xóm 2 Ngọc Lâm thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 1 thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 1 thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 2 thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 2 thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 3 thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 3 thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 4 thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 4 thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 5A thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 5A thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 5B thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 5B thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 6 thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 6 thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 7 Đông thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 7 Đông thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 7 Tây thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 7 Tây thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 8A thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 8A thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 8B thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 8B thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 9 thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 9 thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm 10 thuộc xã Yên Lâm thành Xóm 10 thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm Lão thuộc xã Yên Lâm thành Xóm Lão thuộc xã Yên Mạc.
• Chuyển Xóm Lộc thuộc xã Yên Lâm thành Xóm Lộc thuộc xã Yên Mạc.
• Giữ nguyên 15 xóm: 1 Đông Sơn, 1 Hồng Phong, 1 Hồng Thắng, 1 Tây Sơn, 2 Đông Sơn, 2 Hồng Phong, 2 Hồng Thắng, 2 Tây Sơn, 3 Đông Sơn, 3 Hồng Phong, 3 Hồng Thắng, 3 Tây Sơn, 4 Đông Sơn, 4 Hồng Thắng, 5 Hồng Thắng của xã Yên Mạc.

Xã Yên Mạc có 4 thôn: Đông Đoài, Hảo Nho, Nhân Phẩm, Phù Sa và 34 xóm: 1, 1 Đông Sơn, 1 Đông Yên, 1 Hồng Phong, 1 Hồng Thắng, 1 Ngọc Lâm, 1 Tây Sơn, 2, 2 Đông Sơn, 2 Đông Yên, 2 Hồng Phong, 2 Hồng Thắng, 2 Ngọc Lâm, 2 Tây Sơn, 3, 3 Đông Sơn, 3 Hồng Phong, 3 Hồng Thắng, 3 Tây Sơn, 4, 4 Đông Sơn, 4 Hồng Thắng, 5A, 5B, 5 Hồng Thắng, 6, 7 Đông, 7 Tây, 8A, 8B, 9, 10, Lão, Lộc.

Chợ Bút thuộc thôn Đông Sơn, xã Yên Mạc là một trong danh sách các chợ loại 1, 2, 3 ở tỉnh Ninh Bình. Chợ Bút là chợ có quy mô lớn nhất vùng nam Yên Mô với 5 xã rộng lớn Yên Mạc, Yên Đồng, Yên Thái, Yên Lâm, Yên Nhân vốn gần xã Phát Diệm hơn xã Yên Mô. Theo quy hoạch phát triển mạng lưới chợ trên phạm vi toàn quốc đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 được Bộ Công thương phê duyệt thì chợ Bút không được quy hoạch là chợ đầu mối. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu trao đổi, mua bán hàng hóa ngày càng tăng của nhân dân, UBND tỉnh đã phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển thương mại tỉnh Ninh Bình đến năm 2020, có quy hoạch đầu tư nâng cấp chợ Bút thành chợ hạng 2 (là chợ có từ 200 - 400 điểm kinh doanh, có mặt bằng phạm vi chợ phù hợp với quy mô hoạt động và tổ chức các dịch vụ tối thiểu (trông giữ xe, bốc xếp hàng hóa, kho bảo quản hàng hóa, dịch vụ đo lường, vệ sinh công cộng).

Theo Quyết định Số: 2179/ QĐ-UBND của tỉnh Ninh Bình ngày 17 tháng 9 năm 2007 V/v phê duyệt Quy hoạch giao thông đường thủy nội địa tỉnh Ninh Bình đến năm 2015 và định hướng phát triển đến năm 2020 thì Cảng Bút nằm bên hữu sông Yên Mô (kênh Nhà Lê) tại xã Yên Mạc huyện Yên Mô; phục vụ nhu cầu vận chuyển hàng hoá, nguyên vật liệu của địa phương. Chức năng của cảng:

• Xếp dỡ hàng hoá vật liệu xây dựng, hàng nông sản và các hàng hoá phục vụ đời sống, dân sinh

Dự kiến xây dựng các hạng mục công trình:

• Công trình bến cảng, kho bãi...
• Trang thiết bị xếp dỡ.
• Nâng cấp 400 m đường bộ nối với đường ĐT480.
• Văn phòng cảng...

Làng Yên Mô Thượng là quê hương của danh nhân Trương Gia Bỉnh, từng giữ chức Thượng thư trong thời Nguyễn.

Đặc sản nổi tiếng Ninh Bình của xã Yên Mạc là nghề làm nem chua, tương truyền do con gái của cụ Trương Gia Bỉnh đã thực hiện đầu tiên dựa trên cơ sở học hỏi và cải biên món nem chua của các đầu bếp cung đình Huế.

Xã Yên Mạc nằm bên tuyến kênh Nhà Lê, là tuyến đường thủy đầu tiên trong lịch sử Việt Nam từ kinh đô Hoa Lư đến Đèo Ngang và được xem là tuyến đường Hồ Chí Minh trên sông vì những đóng góp cho các cuộc chiến tranh của người Việt.